PRACA NA WYSOKOŚCI - RUSZTOWANIA

Praca na rusztowaniach jest jedną z najbardziej niebezpiecznych w dziedzinie budownictwa. Nie każdy może ją wykonywać, powinniśmy się więc zapoznać z możliwością zabezpieczeń i koniecznymi formalnościami, które uprawniają nas do jej wykonywania.

Praca na wysokości oznacza pracę wynoszącą ponad 1 metr nad poziomem podłoża, a rusztowanie nie jest zabezpieczone i osłonięte. Przy wykonywaniu tego rodzaju prac konieczne jest dostosowanie się do zasad bhp, które nie tylko umożliwią nam wykonywanie takich czynności, ale przede wszystkim zadbają o nasze bezpieczeństwo.

Rodzaje rusztowań

Najczęściej prace tego rodzaju wykonywane są na specjalnych rusztowaniach. Dzieli się je między innymi na:

• Modułowe- połączone ze sobą w stałych punktach, w równych od siebie odstępach. Wykorzystuje się je jako rusztowania wolnostojące, przy budowach i remontach.
• Stojakowe- części oparte są na podporach np. Słupkach lub stojakach. Wykonuje się na nich prace do 30 m od podłoża.
• Specjalne- stosowane w trudno dostępnych miejscach, jest to połączenie kilku konstrukcji rusztowań.
• Kolumnowe- pionowe rury połączone są z mniejszymi częściami, łatwe do przemieszczenia i złożenia.
• Kozłowe- składane z dwóch podpór i pomostu (najczęściej grubych desek), wykorzystywane poniżej 2,5m od podłoża.
• Ramowe- składane z poziomych i skośnych pomostów i stężeń, łatwe i szybkie w montażu i demontażu.
• Wspornikowe- pomosty zakotwiczone są wewnątrz budynku, każdy element jest usztywniony, dzięki czemu jest bardzo stabilne.
• Ruchome- wyposażone w kółka, które posiadają hamulec. Łatwe w przemieszaniu bez potrzeby demontażu.

Dodatkowym czynnikiem jest wykonanie poszczególnych rusztowań, zaliczamy do nich drewniane, aluminiowe czy stalowe. Ponieważ wybór jest bardzo duży, warto dostosować je do prac, które mają być wykonane.

WYMÓG DLA POWIERZCHNI POWYŻEJ 1 M

Aby praca na wysokości była bezpieczna, odpowiednie rusztowanie powinno być wyposażone w konkretne balustrady czyli: poręcze (1,1m wzwyż), krawężniki (wysokość 15 cm) i poprzeczka, która zabezpieczy pracownika przed spadnięciem z rusztowania.

ORGANIZACJA PRACY NA WYSOKOŚCI

Ponieważ praca na wysokości jest bardzo niebezpieczna i istnieje możliwość upadku z rusztowania, każdy powinien dostosować się do określonych przepisów:

• Każda z prac powinna być wykonywana pod nadzorem
• Pracownik powinien mieć zapewnione środki zabezpieczające
• Zapoznanie z konkretnym instruktażem wykonywanych prac
• Szkolenie bhp
• Badania wysokościowe (powyżej 3m)

NADZÓR

Istotne jest by nadzór prac na rusztowaniu był stały, nieprzerwalny. Osoba, która powinna mieć nad wszystkim kontrolę musi być nie tylko odpowiedzialna, ale również posiadająca uprawnienia do pełnienia funkcji technicznych samodzielnie. Istotne jest by pamiętać, że jeśli nadzorujący oddala się od miejsca wykonywania prac na wysokości, to prace powinny być niezwłocznie zakończone, aż do jego powrotu.

ŚRODKI ZABEZPIECZAJĄCE

Każdy pracodawca ma obowiązek zapewnienia pracownikom pracującym na wysokości wszelkie środki bezpieczeństwa. Najpopularniejsze z nich to:

• Szelki bezpieczeństwa
• Pasy biodrowe
• Linki pomocnicze
• Barierki i osłony
• Zabezpieczenie terenu budowy
• Asekuracja przez innego pracownika

To pracodawca jest odpowiedzialny za zapewnienie pracownikom pracującym na rusztowaniach bezpieczeństwa. Ważne jest jednak by każdy pracownik stosował zasady bhp i korzystał z dostępnych materiałów zabezpieczających.

INSTRUKTAŻ

Jest to bardzo ważny punkt w organizacji pracy na wysokości. Powinien zawierać: imienny podział pracy, kolejność wykonywania zadań oraz szczegółowe zasady bhp przy wykonywaniu poszczególnych prac. Każdy taki dokument musi zawierać również podpis.

SZKOLENIE BHP

Każdy pracodawca musi zapewnić pracownikom szkolenia bhp, zwłaszcza tym pracującym na wysokościach. Szkolenie takie powinno odbyć się przynajmniej raz w roku.

BADANIA WYSOKOŚCIOWE

Osoba pracująca na rusztowaniu (zwłaszcza powyżej 3m) powinna mieć wykonane badania wysokościowe. Przy wykonaniu takich musimy odwiedzić takich specjalistów jak laryngolog, psycholog, okulista, neurolog i lekarz medycyny pracy.

JAK USTALIĆ KONKRETNE WYMAGANIA DO POSZCZEGÓLNYCH PRAC NA WYSOKOŚCI

Ponieważ niema przepisów, które podają w jaki sposób należy ustalić wymagania do pracy na rusztowaniach, każdy pracodawca powinien ustalić to indywidualnie. Możemy natomiast podać kilka rozwiązań, które ułatwią wyszczególnienie kilku podstawowych wymagań:

1. Przede wszystkim trzeba stworzyć listę prac, które zostaną wykonane. Pamiętajmy, że nie są to tylko prace wykonywane stale, ale także te porządkowe.
2. Kolejno powinniśmy ustalić, które z wykonywanych prac nie są wykonywane na wysokości i nie potrzebne będzie wprowadzenie środków bezpieczeństwa.
3. Następnie należy ustalić, jakie środki bezpieczeństwa będą konieczne do wykonywania poszczególnych prac. Ważne jest by pamiętać, że środki techniczne były priorytetowe.
4. Kiedy już ustaliliśmy jakie środki bezpieczeństwa są niezbędne, należy zakupić brakujący sprzęt i umożliwić pracownikom możliwość korzystania. Pamiętać należy, że każdy sprzęt powinien być poddawany przeglądom okresowym.
5. Stworzona lista powinna być na bieżąco weryfikowana i aktualizowana.

Osoba sprawująca nadzór nad pracami na rusztowaniach powinna stale kontrolować pracowników korzystających z zabezpieczeń, tak by wyeliminować ryzyko niebezpieczeństwa.

KTO MOŻE PRACOWAĆ NA WYSOKOŚCI

Każdy pracodawca ustala indywidualne wymagania, jednak istnieje kilka wytycznych, które są najistotniejsze. Osoba taka musi:

• Być pełnoletnia
• Posiadać zaświadczenie o możliwości wykonywania prac na wysokości
• Posiadać szkolenie bhp
• Musi być zapoznana z wewnątrzzakładowymi instrukcjami i procedurami podczas pracy na rusztowaniu
• Powinna być zapoznana z możliwym ryzykiem związanym z pracami na wysokości
• Musi być wyposażona w środki bezpieczeństwa i zostać przeszkolona jak z nich korzystać.

KIEDY STOSUJE SIĘ ŚRODKI OCHRONY INDYWIDUALNEJ PODCZAS PRAC NA WYSOKOŚCI

Podczas prac wykonywanych na rusztowaniach stosuje się następujące środki ochrony indywidulanej:

• HEŁM OCHRONNY- podczas prac budowlanych, przy montażu i demontażu rusztowania, przy rozbiórce obiektów, przy pracach montażowych, przy pracach instalacyjnych i innych pracach na wysokościach ( np. mostach czy wieżach)
• ŚRODKI CHRONIĄCE PRZED UPADKIEM Z WYSOKOŚCI- przy wszelkich pracach na wysokościach ( mostach, wieżowcach), pracach na słupach, na wieżach wiertniczych, pracach w kanałach ściekowych lub innych szybach.

RODZAJE I WYMAGANIA ŚRODKÓW OCHRONY PRZED UPADKIEM Z WYSOKOŚCI

Jednym z rodzaju środków chroniących przed upadkiem z wysokości są te indywidulane, należą do nich:

• Uprzęże- są to szelki bezpieczeństwa składające się z taśm i klamer regulacyjnych. Jest to bardzo ważny element wyposażenia pracownika pracującego na rusztowaniach. Ponieważ na rynku jest nie mały wybór, ważne jest, by były to uprzęże tzw. Wspinaczkowe. Dodatkowo muszą być wykonane z normą PN-EN-361. Szelki mogą mieć jeden lub dwa punkty przypięcia- jeden z przodu drugi na plecach.

Podstawowe modele oznaczone są literą A- posiadają jeden punkt asekuracyjny, jednak do tego rodzaju szelek możemy przypinać więcej niż jeden element sprzętu zabezpieczającego.

Lepsze modele oznaczone są literą ½ A- posiadają punkt asekuracyjny również z przodu szelek, a dwie tasiemki tworzą po połączeniu punkt asekuracyjny.

Oba rodzaje szelek mogą być wyposażone również w pas (zgodny z PN-EN-358), który posiada dwie klamry na biodrach. Kolejnym udogodnieniem jest punkt do pracy technikami linowymi (PN-EN-813), umieszczony przy pępku.

• Podsystemy łącząco- amortyzujące- należą do nich:

Zatrzaśnik- tzw. Karabińczyk . Mogą być zatrzaskowe, dwuzapadkowe, zakręcane lub automatyczne.

Linka bezpieczeństwa- ważne jest by całość tj. Linka, zatrzaśniki i amortyzatory razem nie przekroczyły dwóch metrów.

Amortyzator (PN-EN-355) - najczęściej możemy kupić je w zestawie z linką, ich funkcja to rozszerzanie możliwości linki. Podczas spadania amortyzator zmienia swoja długość, dzięki czemu czas długości upadku jest dłuższy.

• Liny z urządzeniami samozaciskowymi- te do pracy w pionie (PN-EN-353-2) są samozaciskowe z giętką prowadnicą. Na rynku są też te z możliwością ustalenia pozycji (PN-EN358).
• Urządzenia samohamowne

PUNKTY KOTWIENIA

Ważne jest by spełniały one normy PN-EN-795, możemy również podzielić je na poniższe kategorie:

• KLASA A1- kotwienia montowane na powierzchniach pionowych, poziomych oraz nachylonych
• KLASA A2- kotwienia nadające się na nachylonych dachach
• KLASA B- przenośne oraz tymczasowe kotwienia
• KLASA C- kotwienia z poziomą liną, które umożliwiają poruszanie się wzdłuż niej. Ta klasa dzieli się na systemy stałe (montowane zazwyczaj na dachach) i systemy tymczasowe (rozpinane pomiędzy słupami).
• KLASA D- zakotwienia rzadko stosowane, wykorzystujące poziome szyny
• KLASA E- stosowane najrzadziej, tak zwane mobilne, służące do użytku na powierzchniach poziomych.

PODSUMOWANIE

Prace na rusztowaniu są bardzo niebezpieczne. Każdy pracownik wykonujący prace na wysokości bezwzględnie powinien posiadać zaświadczenie o możliwości wykonywania takich prac, mieć szkolenie bhp oraz zapoznać się z dostępnym mu sprzętem zabezpieczającym.